Cumhurbaşkanlığı Sosyal ve Gençlik Politikaları Kurulu Üyesi ve aynı zamanda Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı Kurucu Başkanı Dr. Ali Arif Özzeybek’in gazeteci Mehmet Çek ile birlikte hazırladığı 20 sayfalık raporu, Nefes gazetesi yazarı Aytunç Erkin, "Devletin Alevi-Bektaşi raporu" başlığıyla köşesine taşıdı.
Rapordan çarpıcı bölümler şöyle:
Kamuda Ayrımcılıkla Mücadele: Alevi vatandaşların kamu kurumlarında ve kamusal alanlarda kimlik farklılıklarından ötürü maruz kaldığı ayrımcılıkların engellenmesine ilişkin çalışmalar yapılmalıdır.
Dini İbadet Özgürlüğü: Alevilerin cemevlerinde inançlarını tatbik etme ve dini inançlarını özgürce yaşama hakları anayasada açıkça güvence altına alınmalıdır.
Eğitimde Eşitlik: Alevi inanç ve geleneklerine saygılı bir müfredat, eğitim sistemine eklenmeli ve müfredatta Alevilik ile ilgili toplumun her kesimini aydınlatıcı içeriklere yer verilmelidir.
Nefret Suçları: Alevilere yönelik sistematik nefret söylemi ve ayrımcılık kesin ve net bir şumulde suç kapsamına alınmalı ve bu tür suçlara karşı caydırıcılığı yüksek cezalar öngörülmelidir.”
CHP Lideri Özel Reddetti
"Milli Birlik ve Beraberlik Çalışması/Alevi-Bektaşi Toplumunun Sorunlarını Çözmeye Yönelik Gerekli Adımlar Çözüm Önerileri ve Uygulama Planı" olan raporla ilgili Aytunç Erkin şunları yazdı:
“Gelin tanış olalım, işi kolay kılalım” diye başlayan rapor Arif Özzeybek tarafından MHP lider Devlet Bahçeli’ye, DEM Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan’a ve AKP Genel Başkan Vekili Efkan Ala’ya sunuldu. CHP lideri Özgür Özel’inse randevuya olumsuz yanıt verdiği belirtildi. (Bu ayrı bir yazı konusu)
Raporun “Kamuda Ayrımcılıkla Mücadele” bölümü önemli. Çünkü; yıllardır tartışılır ve sorulur: Neden devlet kadrolarında, bürokraside Alevi/Bektaşi inancına sahip isimler ya yok ya da çok az? Raporun çıkış noktalarından birisinin de bu soru olduğunu düşünüyorum.
Raporla ilgili görüştüğüm Mehmet Çek de şunları kaydetti: “Şimdiye kadar Alevi temsil alanlarınca her ne kadar cemevlerinin ibadethaneden sayılması, statü kazandırılması gibi sorunlar seslendirilse de bizim yaptığımız saha araştırmaları, Alevi toplum için öncelikli önem arz eden konunun kamuda Alevilere yönelik ayrımcılık olduğunu gördüm. Zaten Sayın Devlet Bahçeli de ‘İşte cumhurbaşkanımızın bir yardımcısı Kürt biri de Alevi olsun ne olur? Açalım kapıları, artık aşalım bunları’ derken buraya vurgu yaptığını düşünüyorum.”
Alevi-Bektaşi İnanç Başkanlığı
Raporun “Temel Çözüm Önerilerimiz” başlıklı bölümünde iki madde var.
Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığının ismi değiştirilerek Alevi-Bektaşi İnanç Başkanlığı adı altında doğrudan Cumhurbaşkanlığına bağlı bir Başkanlık olarak yapılandırılmalıdır. Aynen Diyanet İşleri Başkanlığımız gibi Alevi-Bektaşi İnanç Başkanlığı da doğrudan Cumhurbaşkanlığımıza bağlanırken Anayasal güvence altına alınmalıdır. Alevi-Bektaşi İnanç Başkanlığı, cemevleriyle ilgili iş ve işlemleri yürütmek için kurulmuş özerk bütçeli bir kamu tüzel kişiliğidir. Başkanlık görev alanına giren konularda ve kanuni sınırlar ç̧erçevesinde kamu düzeni ve kamu yaran ilkelerine uygun düzenleyici işlemler yapma yetkisine sahiptir. Başkanlık, Başkan dahil yedi üyeden oluşur. Başkan ve üyeler 5 yıllığına Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Görev süresi biten üyeler bir kez daha atanabilir. Başkanlığın teşkilatı, görev, yetki, sorumluluğu ve çalışma esasları kanunla düzenlenir.
Cemevlerinin Statüsü
İbadethaneler konusu ayrımcılığa ve tartışmalara açık bir potansiyele sahiptir. Camilerin İslam dinine mensup tüm inananların (Sünni, Alevi, Şii vs.) ortak mabedi sayılması yönündeki anlayış ile Alevi inancı mensuplarının, cemevlerinin de müstakilen ibadethane, inanç merkezi sayılması yönündeki talepleri yapıcı ve yaratıcı bir yaklaşımla ele alınarak toplumun sivil iradesi esasına dayalı çözüme kavuşturulmalıdır. Bu manada uygulamaya konulabilecek çözüm önerilerinden birisi, hukuksal düzlemde 3194 sayılı İmar Kanunu’nda ibadethane ibaresinin yanına cemevi ibaresinin eklenmesidir. Camiler ortak ibadethaneler olarak ibadethane statülerini korurlarken cemevleri de ayrı bir ibadethane olarak yer almalıdır. Böylece konu siyasi istismar meselesi de edilmekten çıkarılarak ortak bir çözüme kavuşmuş olacaktır.
"Madımak Oteli Bir İnsan Hakları Müzesine Dönüştürülmelidir"
Yine raporun öneriler bölümündeki bazı maddeler dikkat çekici.
Örneğin;
Ayrımcılığın Önlenmesi Yasası çıkarılmalı ve yasalar karşısında eşitlik konumu güçlendirilmelidir.
Kamuda Alevilere yönelik ayrımcılığın sonlanabilmesi için, Alevi-Bektaşi toplumuna mensup liyakatlı insanların kamuda yönetici pozisyonlarına getirilmesi ve istihdam politikasında eşitliğin güçlendirilmesi adına ise kamuya personel alımlarında Alevi-Bektaşi gençlerin de yer almasına özen gösterilmelidir.
Madımak Oteli bir İnsan Hakları Müzesine dönüştürülmelidir.
10 Muharrem (Aşure) günü resmi tatil ilan edilmelidir.
Mülki İdare Amirlerinin eğitim programına Alevi-Bektaşi inancının temel özelliklerini konu edinen bir eğitim modülü eklenmelidir. Hali hazırda Alevilerin yoğun yaşadığı, cemevlerinin bulunduğu bölgelerde görev yapan ve bir sonraki atamasında görev yapacak olan Mülki İdare Amirlerinin, Emniyet Müdürlerinin ve Jandarma Komutanlarının Alevi-Bektaşi inancına yönelik bir eğitime tabi tutulması sağlanmalıdır.
Milli Eğitim Bakanlığı müfredatında, Seçmeli Alevilik Derslerine yer verilmelidir.
İlahiyat Eğitimi: DKAB öğretmenlerini de yetiştiren İlahiyat Fakülteleri ile İslami İlimler Fakültelerinin ders programları gözden geçirilmeli, bu fakültelerde okutulan derslere Alevilik-Bektaşilik dersi eklenmelidir.
Alevi Enstitüleri: Alevilik-Bektaşilikle ilgili faaliyet gösteren enstitü ve araştırma merkezlerine disiplinler arası bir anlayışla nitelikli yeni akademik kadroların tahsis edilmesi gerekmektedir.
Bilimsel Çalışma: Alevilik-Bektaşilik kütüphanesi, ocak bazlı sosyal tarih çalışması ile dedelerle yürütülecek sözlü tarih çalışmaları Alevilikle ilgili bilimsel literatürü derinleştirecektir. Alevilik çalışmalarının TÜBİTAK, YÖK ve BAP proje destekleme sürecine ve YÖK doktora burslarına eklenmesi yerinde olacaktır.
Alevi Lisesi: Hacı Bektaşi Veli Proje Lisesinin kuruluş̧ amacına uygun bir şekilde faaliyet göstermesi ve (veya) Alevilik-Dedelik eğitimi verecek yeni liselerin kurulması için adım atılmalıdır.
