Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelesine yön verecek yeni yasa yürürlüğe girdi. Yeşil büyüme vizyonu ve 2053 net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda hazırlanan düzenleme, sera gazı emisyonlarının azaltılmasından uyum stratejilerine, planlamadan denetime, karbon ticaretinden bilgi paylaşımına kadar birçok alanda kapsamlı düzenlemeler içeriyor.
Yeni yasa, “adil geçiş”, “emisyon ticaret sistemi”, “iklim adaleti”, “gönüllü karbon piyasaları” gibi önemli kavramları tanımlarken, tüm kamu kurumları, yerel yönetimler ve özel sektör için iklim değişikliğiyle mücadele konusunda yükümlülükler getiriyor.
İklim değişikliğiyle mücadeleyi amaçlayan kanunda öne çıkan maddeler şöyle:
- Her ilde vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu oluşturulacak.
- Sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefi ile İklim Değişikliği Başkanlığının strateji ve eylem planları doğrultusunda azaltılacak.
- İklim Değişikliği Başkanlığı, ulusal, sektörel ve tematik raporlar hazırlayacak, teşvik mekanizmaları geliştirecek, Türkiye Yeşil Taksonomisini kuracak.
- İthal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kurulabilecek.
- İklim Değişikliği Başkanlığınca Emisyon Ticaret Sistemi kurulacak.
- Karbon Piyasası Kurulu, ulusal tahsisat planını onaylayacak, Emisyon Ticaret Sistemi piyasasında ücretsiz tahsisatların dağılımına karar verecek.
- Doğrudan sera gazı emisyonlarına neden olan faaliyetleri yürüten işletmelerin, İklim Değişikliği Başkanlığından sera gazı emisyon izni alması zorunlu olacak.
- Sera gazı emisyonlarının takibine ilişkin yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak doğrulanmış sera gazı emisyonu raporunu süresi içerisinde sunmayanlara, 500 bin Türk lirasından 5 milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.
- Ozon tabakasını incelten maddeleri kullanan, ithal eden, ticaretini yapan ve piyasaya arz edenlere 2,5 milyon Türk lirası, bu maddeleri içeren ürünlere veya ekipmana bakım, onarım ve servis amaçlı hizmet veren gerçek ve tüzel kişilere 250 bin Türk lirası, bu maddeleri içeren ürünlerin veya ekipmanın etiketlenmesi hükümlerine uymayanlara 120 bin Türk lirası idari para cezası verilecek.
- Florlu sera gazlarına ilişkin usul ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak, florlu sera gazlarını kullanan, ticaretini yapan ve piyasaya arz edenlere 2,5 milyon Türk lirası idari para cezası verilecek ve 3 aydan 6 aya kadar Hidroflorokarbon Kontrol Belgesi verilmeyecek.
- Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl içinde Emisyon Ticaret Sistemi'nde (ETS) yer alacak işletmeler sera gazı emisyon izni almak zorunda olacak.
- ETS, tamamen uygulanmaya başlanmadan önce pilot dönem uygulaması yapılacak.
- Mevzuata ve planlama araçlarına ilişkin hazırlama ve uyarlama yükümlülükleri ilgili kurum ve kuruluşlarca en geç 31 Aralık 2027'ye kadar yerine getirilecek, Cumhurbaşkanı, bu süreyi bir yıla kadar uzatmaya yetkili olacak.