AFRİKA BİRLİĞİ’NDEN İTİDAL ÇAĞRISI VE BARIŞ VURGUSU
Afrika Birliği, şiddetin tırmanması ve yüzlerce İranlının hayatını kaybetmesi üzerine "derin endişe" duyduğunu belirtti. Örgüt, tüm taraflara askeri eylemlerden kaçınma çağrısı yaptı. Yapılan açıklamada “azami itidal” vurgulanarak, mevcut durumun uluslararası barış ve güvenliğe ciddi bir tehdit oluşturduğu ifade edildi.
GÜNEY AFRİKA VE MORİTANYA’DAN SERT KINAMALAR
Filistin’e verdiği destekle bilinen Güney Afrika, İsrail’in saldırılarının uluslararası hukuku ihlal ettiğini belirterek açık bir şekilde kınadı. Moritanya ise saldırıları, “İran’ın egemenliğine doğrudan bir saldırı” ve “BM Sözleşmesi’nin ihlali” olarak tanımladı. Başkent Nouakchott’ta ABD Büyükelçiliği önünde düzenlenen protestolar, halkın tepkisini de gözler önüne serdi.
Sudan Dışişleri Bakanlığı da hava saldırılarını “haksız saldırganlık” olarak niteledi. Yerel medya ise bu çatışmanın, zaten iç savaşla boğuşan ülkeyi daha geniş bölgesel gerilimlerin içine çekebileceği endişesini dile getirdi.
DİPLOMASİYİ ÖN PLANA ALANLAR: MISIR, KENYA, NİJERYA
Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdülati, çatışmaların bölgesel istikrarı tehdit ettiğini belirterek, diplomatik çözüm için çaba harcadıklarını açıkladı. Kahire’nin, bölgesel ve uluslararası paydaşlarla krizi kontrol altına almak için yoğun diplomatik temaslar yürüttüğü bildirildi.
Benzer şekilde Kenya ve Nijerya da gerginliğin azaltılması ve diyalog yolunun tercih edilmesi yönünde açıklamalar yaptı. Benin Devlet Başkanı Patrice Talon ise tüm taraflara itidal çağrısı yaparak, kötüleşen durumun küresel güvenlik açısından ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguladı.
İSRAİL’LE YAKIN İLİŞKİLER: SESSİZ KALAN ÜLKELERİN STRATEJİK TERCİHLERİ
İsrail ile güçlü ilişkiler sürdüren bazı Afrika ülkeleri ise herhangi bir açıklama yapmadı. Bu ülkeler arasında Fas, Ruanda, Fildişi Sahili, Kamerun ve Etiyopya öne çıkıyor. Fas, 2020’de İbrahim Anlaşmaları kapsamında İsrail’le ilişkilerini normalleştirmiş ve son yıllarda askeri teknoloji, savunma ve ticaret alanlarında iş birliğini derinleştirmişti.
Ruanda ise uzun süredir Tel Aviv’le istihbarat, güvenlik ve tarım teknolojileri konularında yakın temas içinde. Sessiz kalan bu ülkelerin çoğunun, İsrail ve Batı ile stratejik ilişkilerini koruma arayışında oldukları ve kamuoyundan gelecek tepkileri minimize etmeye çalıştıkları değerlendiriliyor.
KRİZ EKONOMİYE SIÇRADI: AKARYAKIT VE ENERJİ ÜZERİNDEKİ ETKİLER
Gerilimin etkileri Afrika ekonomilerinde de hissedilmeye başlandı. Nijerya’da, The Punch gazetesine göre, küresel petrol arzına yönelik endişeler nedeniyle yerel benzin fiyatları litre başına 900 naira (yaklaşık 0,58 dolar) seviyesini aştı.
En somut etkilerden biri ise İsrail gazına bağımlı olan Mısır’da görüldü. İsrail’in 13 Haziran’da Doğu Akdeniz'deki Tamar gaz sahasını kapatmasının ardından, Mısır’ın günlük doğal gaz arzı 800 milyon kübik fit azaldı. Hükümet, bazı sanayilere gaz tedarikini durdurmayı da içeren bir acil enerji planı devreye soktu.
AFRİKA’DA TARAFSIZLIK MI, ÇIKAR DENGESİ Mİ?
Analistler, birçok Afrika ülkesinin sessizliğinin, İsrail’le stratejik ilişkileri sürdürme isteği kadar, ABD ve AB gibi aktörlerden sağlanan kalkınma fonlarına olan bağımlılıkla da ilişkili olabileceğini belirtiyor. Afrika’daki bu farklı tepkiler, kıtanın küresel krizlerdeki tutumunun giderek daha karmaşık ve çıkar odaklı hale geldiğini gösteriyor.