Ortadoğu’da kalıcı barış umutlarını yeniden canlandıran gelişme: Hamas ile İsrail heyetleri, ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 maddelik Gazze Planı kapsamında Mısır’da dolaylı müzakerelere başladı. İsrail’in planı kabul ettiği, Hamas’ın ise bazı maddelere çekinceyle yaklaştığı görüşmeler, hem siyasi hem insani boyutuyla dünyanın dikkatini Kahire’ye çevirdi.
ABD Aracılığıyla Gazze’de Ateşkes Umudu
Geçtiğimiz hafta Beyaz Saray’da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşen Donald Trump’ın açıkladığı 20 maddelik Gazze Planı, uzun süredir çözümsüzlüğe mahkûm olan İsrail-Filistin çatışmasında yeni bir yol haritası olarak değerlendiriliyor. Plan; ateşkes, esir değişimi, İsrail ordusunun Gazze’den çekilmesi, insani yardımın önünün açılması ve Gazze’nin yeniden inşası gibi başlıklardan oluşuyor.
Kahire'de Kritik Başlangıç: İlk Gündem Çekilme ve Esir Takası
Mısır’ın ev sahipliği yaptığı müzakerelerin ilk gündem maddeleri İsrail’in geri çekileceği bölgeler ve esir değişimi oldu. Hamas heyetine Halil el-Hayye, İsrail heyetine ise Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer başkanlık ediyor. Görüşmelere ayrıca ABD Temsilcisi Steve Witkoff ve Başkanlık Danışmanı Jared Kushner da katılıyor. Bu geniş katılım, müzakerelerin bölgesel ve küresel düzeyde ne denli önemsendiğini gözler önüne seriyor.
Trump’ın Gazze Planı: “Silahsız, Barışçıl, Yeniden İnşa Edilen Bir Gazze”
Planın en dikkat çeken maddeleri arasında:
İsrail’in Gazze’den kademeli çekilmesi,
Hayatta olan tüm rehinelerin 72 saat içinde serbest bırakılması,
Hamas üyelerine silah bırakma koşuluyla af,
Tam kapsamlı insani yardımın girişine izin verilmesi,
Gazze’nin tarafsız bir teknokrat hükümet tarafından yönetilmesi,
Uluslararası İstikrar Gücü’nün Gazze’ye yerleştirilmesi,
Ekonomik kalkınma ve altyapı projeleriyle bölgenin canlandırılması yer alıyor.
Bu maddeler, hem askeri çözüm arayışlarını geride bırakmayı hem de Gazze’yi radikalizmin ve yıkımın değil, istikrarın ve kalkınmanın merkezi haline getirmeyi amaçlıyor.
Hamas’tan Kısmi Onay, İsrail’den Tam Destek
İsrail yönetimi planı kamuoyu önünde desteklerken, Hamas kanadı bazı maddelere şerh düşerek kısmen kabul ettiğini açıkladı. Hamas’ın özellikle Gazze yönetiminden tamamen dışlanacağı ve silahsızlandırılacağı maddelere temkinli yaklaştığı biliniyor. Buna karşın ateşkes ve esir takası başta olmak üzere bazı konularda yapıcı tavır sergilediği bildirildi.
Yeni Gazze İçin Uluslararası Gözetim
Plana göre Gazze’nin yeniden inşası ve yönetimi, Trump başkanlığında oluşturulacak "Barış Konseyi" tarafından denetlenecek. Konseyde eski İngiltere Başbakanı Tony Blair gibi isimlerin de yer alması öngörülüyor. Ayrıca Filistinliler ile İsrailliler arasında dinler arası diyalog süreci başlatılması, birlikte yaşama kültürünün güçlendirilmesi ve Filistin Devleti’ne giden yolun açık bırakılması da planın uzun vadeli hedefleri arasında.
Süreçte Kritik Eşik: Hamas Kabul Ederse Barış, Reddederse Alternatif Senaryo
Plan, Hamas’ın zamanında kabul etmemesi durumunda da bir B Planı içeriyor. Trump yönetiminin önerisine göre, Hamas’ın anlaşmaya yanaşmaması halinde Gazze’nin bazı bölgelerinde IDF yerine Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) devreye girecek. Böylece, bölgedeki insani yardım faaliyetleri ve güvenlik süreçleri Hamas’ın onayına bağlı kalmadan ilerletilecek.
