Azerbaycan ile Ermenistan arasında üç buçuk on yılı aşan çatışmalar, 8 Ağustos’ta Beyaz Saray’da imzalanan tarihi bir anlaşma ile sona erdi. ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliği yaptığı törende, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan barış protokolünü imzalayarak askeri gerilimi süresiz olarak bitirme ve diplomatik ilişkileri yeniden kurma kararı aldı.
Zengezur Koridoru’nda 99 Yıllık “Trump Yolu” Dönemi
Anlaşmanın en dikkat çeken maddesi, Azerbaycan’ın batı bölgelerini Nahçıvan üzerinden Türkiye’ye bağlayacak ve Ermenistan’ın Syunik bölgesinden geçecek Zengezur Koridoru’nun 99 yıl süreyle ABD’ye işletme hakkının verilmesi oldu.
“Uluslararası Barış ve Refah için Trump Yolu” adıyla duyurulan proje; modern otoyol, yüksek hızlı demiryolu, enerji nakil hatları ve fiber optik internet altyapısını kapsıyor. Böylece Türkiye ile Azerbaycan arasında kesintisiz kara bağlantısı sağlanacak, Asya-Avrupa ticaret hattında yeni bir köprü kurulacak.
ABD’nin Stratejik Hamlesi: Orta Koridor’a Güç
Washington yönetimi, bu koridorun milyarlarca dolarlık yeni ticaret fırsatları doğuracağını, Rusya, İran ve Çin’in bölgedeki nüfuzunu azaltacağını savunuyor. Proje, Orta Koridor olarak bilinen Asya-Avrupa ticaret yolunu güçlendirerek, Orta Asya’dan Avrupa’ya kesintisiz ulaşım imkânı sağlayacak.
İran ve Rusya’dan Sert Tepki
Tahran yönetimi, koridorun Ermenistan ile kara bağlantısını kesebileceği endişesiyle projeye başından beri karşı çıkıyor. Moskova ise süreci, Batı’nın Güney Kafkasya’daki dengeleri kendi lehine değiştirme planı olarak yorumluyor. Kremlin’den yapılan açıklamada, Paris ve Washington’un “uzlaşma sürecini kendi rotasına çekme” çabasına dikkat çekildi.
10 Mart Mutabakatının Üzerinde
Zengezur Koridoru projesi, bölgedeki güç dengelerini kökten değiştirecek bir adım olarak görülüyor. ABD’nin işletme hakkını üstlenmesi, Azerbaycan ile Türkiye’nin stratejik iş birliğini daha da pekiştirecek. Uzmanlara göre bu hamle, Kafkasya’dan geçen enerji hatlarını çeşitlendirecek ve Çin’in Kuşak-Yol Projesi’ne alternatif oluşturabilecek.
Yaptırımlar Kalktı, Diplomasi Kapıları Açıldı
Anlaşma töreninde Trump, 1992’den bu yana Azerbaycan’a uygulanan ABD kaynaklı savunma kısıtlamalarının kaldırıldığını açıkladı. Aliyev, bu gelişmeyi “Azerbaycan halkı için tarihi bir gün” sözleriyle değerlendirdi. Paşinyan ise barış anlaşmasının “Ermenistan ekonomisine ve halkına yeni bir sayfa açtığını” ifade etti.
Barışın Ardından Bölge İçin Yeni Dönem
35 yıl süren çatışmaların ardından imzalanan bu anlaşma, sadece iki ülkenin değil, tüm bölgenin geleceğini şekillendirecek. Hem ticari hem askeri dengeler yeniden kurulurken, gözler Zengezur Koridoru’nun inşaat sürecinde ve bu projeye karşı olan aktörlerin atacağı adımlarda olacak.
